افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 در معرض خطر بیشتری برای عوارض چشمی و اعصاب محیطی هستند.
ممکن است شنیده باشید که دیابت باعث مشکلات چشمی و منجر به کوری می شود. خطر کوری در افراد دیابتی بیشتر از افراد بدون دیابت است. اما اکثر افرادی که دیابت دارند با گذشت زمان چیزی بیشتر از اختلالات جزئی چشمی ندارند. با چکاپ های منظم، می توانید مشکلات جزئی را در حد ناچیز نگه دارید. و اگر یک مشکل اساسی در شما ایجاد شود، روش های درمانی وجود دارد که اگر بلافاصله آنها را شروع کنید، اغلب به نتیجه می رسند.
چشم چگونه کار می کند
برای درک آنچه در اختلالات چشم اتفاق می افتد، این مقاله کمک می کند تا چگونگی عملکرد چشم را درک کنید. چشم با غشای بیرونی سخت پوشانده شده است. پوشش جلوی آن شفاف و خمیده است. این ناحیه خمیده قرنیه است که ضمن محافظت از چشم ، نور را متمرکز می کند.
نور پس از عبور از قرنیه، از طریق فضایی به نام محفظه قدامی (که با مایع محافظ به نام زلالیه پر شده است)، از طریق مردمک چشم (که یک سوراخ در عنبیه، قسمت رنگی چشم است) عبور می کند، و سپس از طریق یک لنز که تمرکز بیشتری را انجام می دهد رد میشود. سرانجام ، نور از یک محفظه مملو از مایعات در مرکز چشم (زجاجیه) عبور کرده و به پشت چشم یعنی شبکیه برخورد می کند.
شبکیه تصاویر متمرکز بر روی خود را ضبط می کند و آن تصاویر را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند، که مغز دریافت و رمزگشایی می کند.
یک قسمت از شبکیه چشم مخصوص دیدن جزئیات دقیق است. به این ناحیه کوچک بینایی بسیار تیز، ماکولا گفته می شود. عروق خونی داخل و پشت شبکیه از ماکولا تغذیه می کنند.
گلوکوما (آب آوردن چشم)
مبتلایان به دیابت بیشتر از افراد بدون دیابت به گلوکوما مبتلا می شوند. هرچه مدت طولانی تری مبتلا به دیابت باشد، شیوع گلوکوما بیشتر است. همچنین این خطر با افزایش سن افزایش می یابد.
گلوکوم وقتی ایجاد می شود که فشار به چشم زیاد شود. این فشار رگ های خونی را که خون را به شبکیه و عصب بینایی منتقل می کنند، در مضیقه قرار میدهد. بینایی به تدریج از بین می رود زیرا شبکیه و عصب آسیب دیده اند.
چندین روش درمانی برای گلوکوما وجود دارد. برخی داروها را برای کاهش فشار در چشم استفاده می کنند، در حالی که برخی دیگر از جراحی استفاده می کنند.
آب مروارید
بسیاری از افراد فاقد دیابت به آب مروارید مبتلا می شوند، اما افراد دیابتی بیشتر به این عارضه چشم مبتلا می شوند. افراد دیابتی نیز تمایل به آب مروارید در سنین پایین را دارند و پیشرفت آنها سریعتر است. آب مروارید، لنزهای ابری شفاف چشم را مسدود می کنند و مانع دید می شود.
برای کمک به مقابله با آب مروارید خفیف، ممکن است نیاز باشد که مرتباً از عینک آفتابی استفاده کنید و از لنزهای محافظ درعینک استفاده کنید. در مورد آب مروارید که بینایی را بسیار مختل می کند، پزشکان معمولاً عدسی چشم را برداشته و یک عدسی مصنوعی جدید را جایگزین می کنند. در افراد دیابتی، بیماری شبکیه می تواند پس از برداشتن لنز بدتر شود و ممکن است گلوکوما ایجاد شود.
بیماری شبکیه (رتینوپاتی)
رتینوپاتی دیابتی اصطلاحی کلی برای کلیه اختلالات شبکیه چشم ناشی از دیابت است. دو نوع عمده رتینوپاتی وجود دارد: غیر تکثیر و توسعه یافته.
رتینوپاتی غیر تکثیری
در رتینوپاتی غیر تکثیر، شایع ترین شکل رتینوپاتی، مویرگهای پشت بالون چشم و کیسه ها است. رتینوپاتی بدون تکثیر می تواند طی سه مرحله (خفیف ، متوسط و شدید) حرکت کند، زیرا رگ های خونی بیشتر مسدود می شوند.
تورم ماکولا
اگرچه در این مرحله رتینوپاتی معمولاً باعث کاهش بینایی نمی شود، اما دیواره های مویرگی ممکن است توانایی کنترل عبور مواد بین خون و شبکیه را از دست بدهند. مایعات می تواند به بخشی از چشم که کانون ایجاد می شود، یعنی ماکولا برسد. وقتی ماکولا با مایع متورم می شود، وضعیتی به نام تورم ماکولا، تاری بینایی می شود و می تواند به طور کامل از بین برود. گرچه رتینوپاتی بدون تکثیر معمولاً نیازی به درمان ندارد، اما باید تورم ماکولا درمان شود، اما خوشبختانه درمان معمولاً در توقف و گاهی معکوس شدن بینایی موثر است.
رتینوپاتی توسعه یافته
در بعضی از افراد، رتینوپاتی پس از چندین سال به شکل جدی تری به نام رتینوپاتی توسعه یافته پیشرفت می کند. در این فرم، رگ های خونی آسیب دیده و بسته می شوند. در پاسخ، عروق خونی جدید در شبکیه شروع به رشد می کنند. این عروق جدید ضعیف هستند و می توانند با نشت خون مانع بینایی شوند. رگ های خونی جدید همچنین می توانند باعث رشد بافت های ترمیم شده شوند. پس از کوچک شدن بافت ترمیم شده، می تواند شبکیه را تحریف کند یا آن را از جای خود بیرون بکشد، وضعیتی به نام جدا شدن شبکیه است.
چگونه رتینوپاتی درمان می شود؟
در زمینه درمان رتینوپاتی دیابتی گام های بلندی برداشته شده است. روش های درمانی مانند فتو انعقاد پراکنده، فوتو انعقاد کانونی و ویترکتومی از کوری در اکثر افراد جلوگیری می کند. هرچه رتینوپاتی زودتر تشخیص داده شود، احتمال موفقیت این روش های درمانی بیشتر است. بهترین نتایج وقتی رخ می دهد که بینایی هنوز طبیعی است.
در انعقاد نوری، متخصص مراقبت از چشم با لیزر مخصوص سوختگی های کمی را بر روی شبکیه ایجاد می کند. این سوختگی ها رگ های خونی را مهر و موم کرده و رشد آنها را متوقف می کند.
در فتو انعقاد پراکنده (که به آن فتو انعقاد panretinal نیز گفته می شود)، متخصص مراقبت از چشم در دو یا چند بار صدها مورد سوختگی را به صورت نقطه های پولکی ایجاد می کند. انعقاد نوری پراکنده خطر کوری ناشی از خونریزی شیشه ای یا جدا شدن شبکیه را کاهش می دهد، اما فقط قبل از پیشرفت خونریزی یا جدا شدن بسیار موثر است. این روش درمانی برای برخی از انواع گلوکوما نیز استفاده می شود.
عوارض جانبی فوتو انعقاد پراکنده معمولاً جزئی است. آنها شامل چندین روز تاری دید بعد از هر بار درمان و از دست دادن احتمالی دید جانبی (محیطی) هستند.
در فوتو انعقاد کانونی، متخصص مراقبت از چشم لیزر را دقیقاً در محل ترشح رگ های خونی در ماکولا هدف قرار می دهد. این روش تاری دید ناشی از تورم ماکولا را درمان نمی کند، اما از بدتر شدن آن جلوگیری می کند.
هنگامی که شبکیه از هم جدا شده یا خون زیادی به چشم نشت کرده است، فوتوانعقاد دیگر مفید نیست. گزینه بعدی، ویترکتومی است که جراحی برای از بین بردن بافت زخمی و مایع ابری از داخل چشم است. هرچه عمل زودتر اتفاق بیفتد، احتمال موفقیت آن بیشتر است. وقتی هدف از عمل برداشتن خون از چشم است، معمولاً موثر است. اتصال مجدد شبکیه به چشم بسیار سخت تر است و فقط در نیمی از موارد کار می کند.
دو روش برای درمان تورم ماکولا وجود دارد: لیزر درمانی کانونی که ترشح مایعات را کند می کند و داروهایی که می توانند به چشم تزریق شوند و رشد رگ های خونی جدید را کند و ترشح مایعات را در ماکولا کاهش می دهند.
درمان جدید رتینوپاتی شامل تزریق مستقیم دارو به چشم است. این تزریق شامل دارویی است که فعالیت فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF) را مسدود می کند. این هورمون با تقویت رشد رگهای خونی ضعیف و دارای نشت، رشد رگ های خونی جدید را تقویت کرده و نقش اصلی در رتینوپاتی دارد. داروهای ضد VEGF باعث متوقف شدن رگهای مشکلدار شده و باعث بهبود بینایی در افراد مبتلا به رتینوپاتی می شود. در بسیاری از موارد، این روش های درمانی باید هر چند ماه (گاهی اوقات هر ماه) تکرار شود تا التهاب چشم کاهش یابد.
برخی دیگر از روش های درمانی جدید با موادی وجود دارد که برای کمک به بهبود، در پشت چشم قرار می گیرند. همه این پیشرفت ها در مراقبت از چشم تفاوت زیادی در کمک به چشم افراد ایجاد کرده است. پیشگیری همیشه در مرحله اول است، اما در صورت بروز آسیب، قابل درمان است.
آیا من در معرض خطر رتینوپاتی هستم؟
عوامل مختلفی در ابتلا به رتینوپاتی موثر است:
کنترل قند خون
سطح فشار خون
چه مدت دیابت دارید
ژن ها
هر چه طولانی تر به دیابت مبتلا باشید، احتمال ابتلا به رتینوپاتی بیشتر است. تقریباً همه مبتلایان به دیابت نوع 1 در نهایت دچار رتینوپاتی غیر تکثیر خواهند شد و اکثر افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز به آن مبتلا می شوند. اما رتینوپاتی که بینایی را تحت تاثیر قرار می دهد و رتینوپاتی توسعه یافته، بسیار کمتر رایج است.
افرادی که سطح قند خون خود را به حد طبیعی نزدیک می کنند کمتر دچار رتینوپاتی یا فرم های خفیف تری از آن می شوند.
قبل از مشاهده تغییر در بینایی، شبکیه چشم می تواند خیلی بد آسیب دیده باشد. اکثر افراد مبتلا به رتینوپاتی غیر تکثیر هیچ علامتی ندارند. حتی در صورت وجود رتینوپاتی توسعه یافته، خطرناک تر، افراد هیچ علائمی ندارند تا زمانی که برای درمان آنها خیلی دیر است. به همین دلیل، شما باید مرتباً توسط یک متخصص مراقبت از چشم معاینه شوید.